Οι ελληνικές τράπεζες έχουν το δίλημμα ότι όλα τα μέτρα τα οποία περιορίζουν την έκθεσή τους στη διατραπεζική αγορά (μειώσεις χορηγήσεων, έμφαση στις καταθέσεις, μείωση θέσεων σε ομόλογα) οδηγούν σε χαμηλότερη κερδοφορία.
Από την άλλη πλευρά, όμως, όσο περισσότερο χρονικό διάστημα η ρευστότητα αυτή είναι διαθέσιμη, τόσο πιο πολύ απομακρύνεται η επιστροφή προς ένα περισσότερο ομαλό λειτουργικό περιβάλλον για τις τράπεζες της Ελλάδας.
Αυτά υποστηρίζει σε πρόσφατη έκθεσή της (στις αρχές Σεπτεμβρίου) για τα ελληνικά πιστωτικά ιδρύματα η Goldman Sachs,
η οποία μάλιστα προσθέτει: «Η συνολική καθαρή θέση των ελληνικών τραπεζών που καλύπτουμε στη διατραπεζική αγορά σήμερα βρίσκεται στα 90 δισ. ευρώ, επίπεδο που θεωρούμε δύσκολο να χρηματοδοτηθεί, ακόμη και αν οι αγορές ομολόγων και τιτλοποιήσεων ανοίξουν και πάλι για τα ελληνικά πιστωτικά ιδρύματα»...
Με άλλα λόγια, ο διεθνής οίκος θεωρεί ότι οι τράπεζες της Ελλάδας βρίσκονται σε δύσκολη θέση διότι η τρέχουσα εξάρτησή τους από τη διατραπεζική αγορά (βλέπε από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα) όσο διαρκεί τονώνει την κερδοφορία, όμως επίσης όσο περισσότερο διαρκεί, τόσο πιο μεγάλη γίνεται η περίοδος αστάθειας. --- Η τάση
Η αλήθεια είναι πως από την αρχή του έτους έως σήμερα η εξάρτηση των ελληνικών τραπεζών είναι αυξημένη, καθώς οι χορηγήσεις έχουν αυξηθεί (έστω και στο πενιχρό 1,5%) και οι καταθέσεις έχουν μειωθεί.
Το επιπλέον χάσμα καλύφθηκε από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, αφού τα ελληνικά πιστωτικά ιδρύματα, βάζοντας ενέχυρο τους κρατικούς τίτλους που κατέχουν, αντλούν χαμηλότοκη ρευστότητα.
Η δυναμική μάλιστα του οκταμήνου δεν αναμένεται να αλλάξει τουλάχιστον για τους υπόλοιπους τέσσερις μήνες του 2010. Στο μέτωπο των καταθέσεων, η Merrill Lynch εκτιμά ότι θα συνεχιστούν και στο δεύτερο εξάμηνο του έτους κάποιες εκροές, χωρίς όμως αυτές να φτάσουν στα επίπεδα του πρώτου εξαμήνου.
Μάλιστα, οι εκροές αυτές δεν θα οφείλονται στον φόβο ορισμένων καταθετών για χρεοκοπία της χώρας, αλλά στην οικονομική κρίση που θα αναγκάσει πολλές επιχειρήσεις και κάμποσα νοικοκυριά να «τρώνε από τα έτοιμα». Η όποια άνοδος των τραπεζικών καταθέσεων στο εξωτερικό δεν είναι σε θέση να μεταβάλει τη συνολική εικόνα.
--- Καλύτερα των προσδοκιών
Στο κομμάτι των χορηγήσεων, όσο και αν έχουν δίκιο οι εταιρείες που διαμαρτύρονται για... κλείσιμο της κάνουλας, οι ξένοι αναλυτές θεωρούν πως η μέχρι τώρα πορεία τους είναι ανώτερη των δικών τους προσδοκιών.
Κι αυτό γιατί όσο και αν η ρευστότητα των ελληνικών τραπεζών είναι πιεσμένη, αυτές δεν αφήνουν τους παλαιούς τους πελάτες «στον άσο» και συνήθως κάνουν αποδεκτά τα αιτήματα αναχρηματοδότησής τους (μετατροπή βραχυπρόθεσμων υποχρεώσεων σε μακροπρόθεσμες).
Επιπρόσθετα -ιδίως όταν βλέπουν κάποιους ανταγωνιστές με καλύτερους κεφαλαιακούς δείκτες να ασκούν κάπως επιθετικότερη πολιτική- δεν θέλουν να κλείσουν εντελώς την κάνουλα των χρηματοδοτήσεων, φοβούμενες ότι η απώλεια μεριδίων αγοράς σήμερα θα τους κοστίσει ακριβά μεσομακροπρόθεσμα. Γι’ αυτό όλο και κάποια δάνεια χορηγούν, προτιμώντας τη στεγαστική (άρα και ενυπόθηκη) πίστη από την καταναλωτική.
--- Τα ζητούμενα
Κάτω από αυτές τις συνθήκες, μεγάλα ζητούμενα από τα τραπεζικά deals δεν είναι μόνο η εκμετάλλευση συνεργιών και οικονομιών κλίμακας αλλά και η δημιουργία συνθηκών προκειμένου τα νέα μεγαλύτερα σχήματα να είναι σε θέση να αντλήσουν κεφάλαια από την αγορά.
Δεν είναι λοιπόν τυχαία όσα ακούγονται, ότι μια ενδεχόμενη συγχώνευση μεταξύ της Alpha Bank και της EFG Eurobank θα μπορούσε να συνδυαστεί είτε με τη συμμετοχή ενός τρίτου επενδυτή, είτε με αύξηση κεφαλαίου, στην οποία θα συμμετείχαν και θεσμικοί.
Το θέμα άλλωστε της αύξησης κεφαλαίου ή του μετατρέψιμου ομολογιακού δανείου έχει αφήσει ανοιχτό και η Τράπεζα Πειραιώς, σε περίπτωση όπου η κυβέρνηση το αποδεχτεί. Και όλα αυτά, καθώς 1 δισ. ευρώ πρόσθετων ιδίων κεφαλαίων στο ταμείο ενός πιστωτικού ιδρύματος (μόνιμη διάρκεια) μετράει πολύ περισσότερο από 1 δισ. ευρώ επιπλέον καταθέσεων και ακόμη πιο πολύ από 1 δισ. ευρώ το οποίο προέρχεται από το ταμείο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (κεφάλαια τα οποία αργά ή γρήγορα οι ελληνικές τράπεζεσ θα πρέπει να επιστρέψουν).
Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο για την ολοκλήρωση των συμφωνιών στον τραπεζικό κλάδο είναι το πόσο μεγάλες θα είναι οι συνέργιες που μπορούν να επιτευχθούν στις εκτός Ελλάδος δραστηριότητες.
Σύμφωνα με αναλυτές, οι ελληνικές τράπεζες μέσα από συγχωνεύσεις, επιλεκτικές ρευστοποιήσεις και επωφελείς συνεργασίες θα μπορούσαν να εξοικονομήσουν μεταξύ 10 και 20 δισ. ευρώ, τα οποία σήμερα φεύγουν από την Αθήνα και κατευθύνονται σε χορηγήσεις των θυγατρικών τους τραπεζών στις χώρες της νοτιοανατολικής Ευρώπης.
Το θέμα των εγχώριων συνεργιών που θα ήταν δυνατόν να προκύψει από τη συγχώνευση δύο τραπεζών φαίνεται ότι μάλλον -στη φάση αυτή τουλάχιστον- έρχεται σε δεύτερη μοίρα.
1. Γιατί οι διοικήσεις των πιστωτικών ιδρυμάτων, όσο και αν έχουν ήδη ξεκινήσει προγράμματα περικοπής κόστους (φάνηκε στα αποτελέσματα εξαμήνου), δεν δείχνουν πρόθυμες να δείξουν αυστηρό χαρακτήρα και να προχωρήσουν σε μεγάλο περιορισμό προσωπικού.
2. Και επιπλέον, σύμφωνα με παράγοντες του κλάδου, σημαντικές μειώσεις στον αριθμό των εργαζομένων θα μπορούσαν να γίνουν σήμερα ακόμα και χωρίς την υλοποίηση κάποιας συγχώνευσης. Στέλεχος της αγοράς, μάλιστα, αναρωτήθηκε: «Λόγω της κρίσης, στις τράπεζες σήμερα υπάρχει πλεονάζον προσωπικό. Είναι κοινό μυστικό πως μόνο δύο εργασίες δουλεύουν στο φουλ: οι καταθέσεις και οι ρυθμίσεις ανείσπρακτων δανείων. Γιατί, για παράδειγμα, σε μια επαρχιακή πόλη, μια τράπεζα, αν ήθελε, δεν θα μπορούσε να περιορίσει τα καταστήματά της από τρία σε δύο;».
* Ο πίνακας που αφορά στις καταθέσεις στις ελληνικές τράπεζες την περίοδο Ιανουαρίου - Ιουλίου 2010 δημοσιεύεται στη δεξιά στήλη: "Συνοδευτικό Υλικό".
** Αναδημοσίευση από το 651ο φύλλο της εβδομαδιαίας εφημερίδας ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ, 10 - 14 Σεπτεμβρίου 2010.
